NESLİ tehlike altındaki caretta caretta ve chelonia mydas türü deniz kaplumbağalarının takibi için kullanılan ve tanesi 5 bin dolar olan uydu takip cihazları, ilk kez yerli bir firma tarafından üretildi. Türkiye’nin ilk yerli uydu takip cihazı, Antalya Belek’te yetişkin bir deniz kaplumbağasına takıldı. Firma, uydu takip cihazlarını ücretsiz karşılayacak.
Dünyada nesli tehlike altındaki türler arasında yer alan caretta caretta ve chelonia mydas türü deniz kaplumbağalarının Akdeniz sahillerindeki en büyük yuvalama kumsalları, Antalya’nın Lara sahillerinden başlayıp Manavgat ilçesi sahillerine kadar yaklaşık 60 kilometrede Ekolojik Araştırmalar Derneği (EKAD) ekipleri tarafından kontrol ediliyor. Her yıl mayıs ayında başlayan deniz kaplumbağaları yuvalama sezonu, temmuz ayından eylül sonuna kadar devam ediyor. Diğer yandna Türkiye’de Muğla, Antalya, Mersin, Adana ve Hatay kıyıları deniz kaplumbağalarının en önemli yuvalama kumsallarını oluşturuyor.
BİNLERCE YAVRU DENİZLE BULUŞUYOR
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’ne bağlı bu kumsallarda birçok sivil toplum örgütü ve üniversiteler tarafından yürütülen deniz kaplumbağalarının korunması çalışmalarında, her yıl binlerce yavru denizle buluşuyor. Bilim insanları, bakanlıklar ve sponsor firmaların desteğiyle nesli tehlike altındaki bu türlerin yaşamını takip için uydu izleme cihazları takıyor.
İLK YERLİ CİHAZ DEVREDE
Türkiye’de çok sayıda deniz kaplumbağasına uydu izleme cihazı takılarak, bilimsel olarak yaşamları inceleniyor. Ancak bu cihazlar yurt dışından ithal ediliyor ve tanesi 5 bin dolar. Türkiye’de uzayda çok sayıda uyduya sahip önemli bir uydu ve uzay teknolojileri firması, EKAD ile işbirliği yaparak Türkiye’nin ilk yerli ve milli uydu takip cihazını üretmeyi başardı. Cihazın deneme çalışmaları da Antalya’dan başlatıldı. Firmanın üretimi ilk yerli uydu takip cihazı, Belek’te yetişkin bir caretta caretta türü kaplumbağaya takılarak, denize salındı.
HACETTEPE TEKNOKENT’TE ÜRETİLİYOR
EKAD Başkanı Hacettepe Üniversitesi’nden Dr. Ali Fuat Canbolat, ilk yerli uydu takip cihazının deneme çalışmalarına iki gün önce başladıklarını belirterek, “Hacettepe Üniversitesi Teknokent’te Uydu ve Uzay Teknolojileri adlı bir firma var. O firmayla EKAD olarak protokol imzaladık. Onlar ile iletişimimizde, ‘Bu uydu izleme cihazını yapabilir misiniz’ dedik. Firmanın zaten mevcut durumda şu an uzayda 17 uydusu var. Uyduları kendileri üretiyor. ‘Yapabiliriz’ dediler ve yaptılar. 2 gün önce de bunun denemesini yaptık. Yetişkin bir caretta caretta kaplumbağaya yerli uydu takip cihazını taktık ve denize gönderdik” dedi.
5 BİN DOLAR YERİNE ÜCRETSİZ
Şu an cihazın deneme aşamasında olduğunu belirten Dr. Ali Fuat Canbolat, “Tabii ki bu deneme çalışmaları neticesinde geliştirilmesi gereken noktalar olacaktır. İlk deneme cihazlı kaplumbağamızı gönderirken de küçük bir tören yaptık. Başarılı olduğumuz takdirde önümüzdeki yıl 2026’da ilgili bakanlıklarımızı ve basını davet ederek, yerli ve milli uydu izleme cihazımı takmanın gururuyla bir tören düzenlemeyi planlıyoruz. Bu cihazların tanesi 5 bin dolara mal oluyor. Biz bir sivil toplum örgütüyüz. O parayı bulmamız kolay değil. Ancak kurumlar ya da kişilerin mali desteği olduğu zaman bunu yapabiliyoruz. Mesela Kızılok’ta geçen yıl ve bu yıl ikişer tane uydu izleme cihazı taktık. Sonuçta sponsor firma olduğu için takabiliyoruz. Ama yerli ve milli uydu izleme cihazımızı firma ürettiği zaman bize ücretsiz verecek ve biz de daha fazla bilimsel veri toplamış olacağız. Türkiye adına da gurur verici bir durum” diye konuştu.
