“`html
Boston Üniversitesi’nde araştırmalar yapan Max Chapnick, Luigi Mangione adlı suikastçiye duyulan ilginin arkasındaki nedenleri edebi bir yaklaşımla irdelemekte. Chapnick, “Luigi Mangione’ye duyduğumuz hayranlığı anlamamıza yardımcı olan Yaldızlı Çağ romanı” başlıklı yazısına, “Sır perdesiyle örtülü bir geçmişe sahip, genç ve çekici bir adam, dünyanın finans merkezinin sokaklarında ölümcül bir silahla dolu” ifadesiyle giriş yapıyor.
Bu durum, sadece Mangione’nin New York merkezinde United Healthcare CEO’su Brian Thompson’ı öldürmesiyle ilgili medyada yükselen dalgayı değil, aynı zamanda Henry James’in daha az bilinen eserlerinden biri olan “Prenses Casamassima”nın temasını da içermektedir.
Bu ünlü cinayet ve James’in romanı, halkın siyasi şiddete olan tutkusunu ve bunun yanı sıra bu tür aşırılıkların ardındaki psikolojik dinamikleri açıklamaya yardımcı olmaktadır.
Romanın okuyucuları, her iki hikayede de, şiddet uygulama motivasyonlarının gizemini keşfetmek istiyor; ancak tam anlamıyla bir cevap bulamıyorlar.
Avrupa’ya göçmeden önce Amerika Birleşik Devletleri’nde doğmuş olan Henry James, modern edebiyatın en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Ancak “Prenses Casamassima”, genellikle “Bir Kadının Portresi” ve “Vidanın Dönüşü” gibi daha popüler eserlerin gerisinde kalmaktadır.
The Atlantic dergisinde 1885-1886 yılları arasında yayımlanan roman, farklı aşk hikayeleri aracılığıyla işçi sınıfı ve aristokrat solcuların bir araya geldiği karmaşık bir dünyayı ele alır.
Bunun yanı sıra, yaygın ekonomik eşitsizlik ve anarşizm döneminde politik bir radikal olmanın getirdiği psikolojik zorluklar üzerinde durmaktadır. 19. yüzyıl sonları, Çar II. Aleksandr’ın suikastı, Phoenix Park cinayetleri ve Greenwich Gözlemevi’ne yapılan bombalı saldırılar gibi siyasi şiddetin tetiklendiği olaylarla doludur ve bu, dönemin yazarlarına ilham vermiştir.
Romanda ana kahraman olan Hyacinth Robinson, Londra’nın işçi sınıfında bir yetim olarak hayatına başlar ve yoksul bir zanaatkar olarak ekonomik eşitsizliğe karşı bir öfke taşımaktadır. Zengin ve kültürlü Prenses Casamassima ile arkadaşlık kurduğunda, onun yaşam tarzına ilgi duyar.
Prenses, Hyacinth’in devrimci grubunun bir parçası haline geldikçe, onun maddi zenginliklerinden kaçışını deneyimler. “Çelişkili dürtülerin tuhaf bir karışımı” ile başa çıkmaya çalışan Hyacinth, güzel yaşama şekli ile devrimci bir ideolojiye kendini adama arasında gidip gelmektedir.
Bu roman, önde gelen liberallerin ve sol görüşlü yazarların esin aldığı önemli bir yapı taşının yanı sıra, devrimci hareketlerin etkilerini de keşfetmektedir.
Ralph Ellison, romanın önsözüne yoğun notlar alırken, James Baldwin de eseri etkileyici bulduğu 10 kitaptan biri olarak sıraladı. Baldwin, Siyah Güç hareketlerine hangi kitabı önereceği sorulduğunda “Prenses Casamassima”yı örnek gösterdi.
James’in betimlediği konular, Rus romancı Ivan Turgenev’in ve Joseph Conrad’ın “Gizli Ajan” romanının etkilenmesine de sebep olmuştur.
Bu eserler, devrimcilerin zihinlerine derinlemesine inme çabasıyla, siyasi şiddetin karmaşıklığını incelemektedir.
James ve diğer yazarlar, idealleri uğruna kendilerini feda eden karakterler barındırmasına rağmen, onların içsel çatışmalarını ayrıntılı bir şekilde anlatmamayı tercih etmiştir.
James, Hyacinth’in devrimci bir dünya için kendini feda etme anını doğrudan anlatmaktan kaçınıyor; okuyucular bu tür sahneleri daha sonra onun düşünceleri ve konuşmaları aracılığıyla öğreniyorlar.
Sonuç olarak, Hyacinth’in cinayetle anılması sonrası, James o olayın etkilerini aktarsa da, bu eylemin kendisini betimlemekten vazgeçiyor.
Aynı yaklaşım, James’in ikinci plandaki karakterlerin psikolojik durumlarını açıklamakta da görülmektedir. Prenses, niçin bir sınıf ihanetine maruz kaldığını tam olarak anlatmamaktadır. Ayrıca, Hyacinth’in ve anlatıcının ulaşamayacağı devrimci toplantılara katılması, durumu daha da karmaşık hale getiriyor.
James, kurgusal bir dünyanın yaratıcısı olarak, açıklamalarını derinleştirebileceği halde bu fırsatı değerlendirmiyor. Karakterlerinin neden bu şekilde davrandığına dair çözümleme yapmaktan kaçınması, eserdeki sır perdesini güçlendiriyor.
Bu durum, Mangione davasında kamuoyunun ilgisini açıklayan bir unsur olarak öne çıkıyor.
İnsanlar, Mangione’nin eylemindeki motivasyonu anlamaya çalışıyor. Goodreads sayfasında paylaştığı kitaplar ve sosyal medya hesapları aracılığıyla bir miktar ipucu sunduğu görülse de, kapsamlı bir açıklama yok.
Kısa kapsamlı manifestosunda sağlık sigortası sektörünün “istismarını” ve “yolsuzluk ve açgözlülüğünü” ele aldığı açıkça görülüyor. Mangione’nin sağlık sistemine karşı duyduğu öfke, dikkate değer bir unsur.
Peki, kendisi ya da çevresindekilerden biri bir başvuru mu geri çevrildi? Aşırı bir psikolojik kırılma mı yaşadı?
Eğer savcıların gerçekleri doğru yansıtıyorsa, toplumda iyi bir yaşam sunduğu bilinen bu eğitimli ve başarılı 26 yaşındaki genç adam neden değişim sağlamak için daha az tehlikeli yolları tercih etmedi? Thompson’ı beklerken aklından neler geçti? Eğer Mangione sağlık sigortasına karşı olan nefreti nedeniyle asla vazgeçmediyse, bu tutum onu öldürecek kadar ileriye gitmesine engel olamaz mıydı?
Kamuoyunun belirli bir olaya dair tüm bilgileri öğrendiği durumlar bile, siyasi şiddet uygulayan bir bireyin içsel dünyasına girmek oldukça güçtür. Bu, olayın ilginçliğini artıran bir zorluk başlatmaktadır.
Bundan dolayı, siyasi şiddet hakkında yazanların edebi gerçekçilik sınırlarıyla uğraşmaları bir tesadüf değildir.
Charles Dickens, Harriet Beecher Stowe ve George Eliot gibi yazarlar, modern yaşamın karmaşıklığını anlamlandırmaya çalıştılar. Bu edebi gerçekçiler, eserlerinde koşulların bireylerin psikolojisi üzerindeki etkilerine dikkat çektiler. Yetişme koşullarının kişinin seçimlerini nasıl etkilediğini anlatmaya çalıştılar.
Henry James, kariyerine gerçekçi romanın zirve döneminde başlamıştır. Ancak Amanda Claybaugh gibi akademisyenler, devrimci şiddeti temsil etmenin gerçekçiliğin “ötesine geçmek” anlamına geldiğini öne sürmektedir. Princess Casamassima’daki karakterler, gerçekçilik temalarının arzu ettiği sempatiyi tam olarak taşımamaktadır. Michaela Bronstein’ın belirttiği gibi, “Şiddet, gerçekçiliği reddeden edebi biçimlerin odağıdır”.
Muhafazakar bakışıyla James, toplumun düzenini hedef alan devrimcilerin, edebi biçimi zorluyor. Psikolojik gerçekçilik, ana karaktere karşı belirli bir sempatinin varlığını gerektirir. James, kendi özgün devrimcisini yaratarak bu temayı işler: sadece dar görüşlü bir ideolog değil, aynı zamanda zanaatkar, sanat tutkun ve derin bir dostluk arzusu taşıyan bir karakter. Hyacinth, eşitlik mücadelesine kendini adamış gibi görünse de, dünyayı sevmekte ve şiddetten kaçınma isteği duymaktadır.
Durumlar netleştiğinde bile, bireysel seçimlerin ardındaki gizem, James gibi yazarları sürekli olarak meşgul etmiştir.
Gerçekten ne olduğunu bilmiyoruz.
Ve bu nedenle, kahramanının zihnini keşfetme noktasında belirli bir boşluk ve zihinsel bir anahtar eksikliği söz konusudur. Gerçekçi edebiyat, hiçbir zaman tam bir anlayış elde edememiştir.
Mangione’nin Brian Thompson’ı öldürdüğüne dair iddialarının bu kadar fazla ilgi odağı olmasının nedenleri arasında, sağlık sigortasındaki sorunlara dikkat çekmesi, saldırının ve Mangione’nin kaçışına dair çarpıcı ayrıntılar ve elbette fiziksel cazibesi yer almaktadır.
Ancak tüm bu ayrıntılara rağmen, onun zihinsel durumu hala bir muamma olarak kalıyor.
Olayın Arka Planı
UnitedHealthcare CEO’su Brian Thompson, geçtiğimiz Aralık ayı içinde Manhattan’da vurularak yaşamını yitirmişti. Olay sonrası güvenlik kameraları, 26 yaşındaki Luigi Mangione’nin adını ilk olarak gündeme getirdi. Mangione’nin sonunda bir fast food restoranında yakalandığı ve varlıklı bir aileye mensup olduğu, akademik başarılar elde ettiği, sosyal hayatında ise olumlu tutumlar sergilediği görüldü. Ancak gözaltına alındığı esnada çantasından çıkan manifesto ve ev yapımı silah gibi detaylar, durumun karmaşıklığını artırdı. Mangione hakkındaki haberler, sosyal medyada yavaş yavaş onun bir idol olarak görünmesine neden oldu ve bu da durumu daha da ilginç hale getirdi…
Çeviri
“`
