Mehmet ŞimşekABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından başlatılan bu geniş çaplı geri çağırma, tüketicileri paniğe sevk ederken, uzmanlar bağışıklığı zayıf kişiler için ciddi riskler konusunda uyarıyor.
Peki, bu sabunlar nasıl bir tehlike barındırıyor ve ellerimizi yıkarken farkında olmadan sağlığımızı mı riske atıyoruz? İşte tüm detaylar…
GERİ ÇAĞIRMANIN PERDE ARKASI
Söz konusu sabun, Scent Theory markasına ait köpüren el sabunu serisi.
Lemon Citrus, Vanilla Coconut, Fresh Lavender ve Eucalyptus Mint kokularındaki 11 onsluk (yaklaşık 325 ml) şişeler, Burkholderia cepacia bakterisiyle kontamine olabileceği gerekçesiyle 2021’de geri çağrılmıştı, ancak 2025’te yeni bir parti için benzer bir alarm verildi.
FDA’nın açıklamasına göre, ülke genelinde dağıtılan 636 binden fazla şişe piyasadan toplatılıyor.
Geri çağırma, ürünün üretim sürecinde hijyen standartlarının ihlal edildiği şüphesiyle başlatıldı.
Yetkililer, tüketicilere bu sabunları kullanmayı derhal bırakmaları ve satın aldıkları yere iade etmeleri çağrısında bulundu.
Burkholderia cepacia, toprakta ve suda doğal olarak bulunan bir bakteri grubu. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre, sağlıklı bireyler için genellikle ciddi bir tehdit oluşturmasa da, bağışıklık sistemi zayıf olanlar veya kronik akciğer hastalığı (özellikle kistik fibrozis) olanlar için ölümcül enfeksiyonlara yol açabiliyor.
2017’de CDC, bu bakterinin hastanelerde 32 binden fazla enfeksiyona ve 2 bin 700 ölüme neden olduğunu raporlamıştı. Bu veri, tehdidin boyutlarını gözler önüne seriyor.
UZMANLAR NE DİYOR?
Johns Hopkins Üniversitesi’nden mikrobiyolog Dr. Arturo Casadevall, “Bu tür bakteriler, antibiyotiklere karşı direnç geliştirme yeteneğiyle biliniyor. Ellerimizi temizlemek için kullandığımız bir ürünün böyle bir risk taşıması ironik ve endişe verici” diyor.
Casadevall’a göre, kontamine sabunların kullanımı, bakterinin ciltteki küçük kesiklerden veya gözlerden vücuda girerek enfeksiyonlara yol açma ihtimalini artırıyor. Özellikle hastanelerde veya bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda bu durum, ölümcül sonuçlar doğurabilir.
İngiltere’deki Imperial College London’dan enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Alison Holmes ise, geri çağırmanın zamanlamasına dikkat çekti:
“Pandemi sonrası el hijyenine verilen önem artmışken, böyle bir skandal tüketicilerde güven krizine yol açabilir. Üreticilerin kalite kontrol süreçlerini sıkılaştırması şart.”
Holmes, bu olayın, ürün güvenliği standartlarının küresel çapta yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini gösterdiğini vurguluyor.
BİLİMSEL VERİLER VE RİSKLER
Clinical Infectious Diseases dergisinde 2020’de yayımlanan bir çalışma, Burkholderia cepacia’nın hastane ortamlarında solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan başlıca patojenlerden biri olduğunu ortaya koydu.
Araştırma, bu bakterinin sabunlar, losyonlar ve hatta dezenfektanlar gibi ürünlerde bulunabildiğini ve kontaminasyonun genellikle üretim aşamasında gerçekleştiğini belirtti.
CDC’nin 2023 raporuna göre ise, bu bakteriye bağlı enfeksiyonların %30’u antibiyotik tedavisine yanıt vermiyor, bu da tedavi sürecini karmaşık hale getiriyor.
Türkiye’den bir bakış açısı sunan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Haluk Çokuğraş, “Bağışıklık sistemi zayıf bireyler, bu tür ürünlerden kaynaklanan enfeksiyonlara karşı savunmasız. Türkiye’de de ithal edilen bu tür ürünlerin denetimi artırılmalı” diyor.
Çokuğraş, özellikle yaşlılar ve kronik hastalığı olanların dikkatli olması gerektiğini ekliyor.
TÜKETİCİLER NE YAPMALI?
FDA, geri çağrılan sabunların belirli parti numaralarını (Lemon Citrus: T209-101, T217-101, T223-101, T237-101 gibi) kontrol etmelerini ve bu ürünleri çöpe atmalarını öneriyor. Yetkililer, sabunu kullandıktan sonra ciltte kızarıklık, kaşıntı veya solunum güçlüğü gibi belirtiler fark edenlerin acilen bir sağlık uzmanına başvurması gerektiğini belirti.
Scent Theory, tüketicilere tam para iadesi sunarken, şirketten yapılan açıklamada, “Ürünlerimizde herhangi bir kusur bizim için kabul edilemez. Bu gönüllü geri çağırma, halk sağlığını koruma taahhüdümüzün bir parçası” denildi.
GÜVENLİ ELLERE DÖNÜŞ MÜMKÜN MÜ?
Elleri temiz tutmak için kullandığımız bir ürünün ölümcül bir tehlike barındırması, hem tüketicileri hem de yetkilileri alarma geçirdi.
Bilim insanları, bu skandalın gıda ve kişisel bakım ürünlerinde daha sıkı denetimlerin kapısını aralayabileceğini söyledi.
